Học sống, học yêu

Cũng như chúng ta có rất nhiều bài học khác về lẽ sống, về tình yêu thương giữa con người. Nhìn bông hoa dâm bụt, tôi nhớ đến cậu bé mơ mình học giỏi để có tiền mua cho mẹ chiếc bóng đèn. Những vạt hoa cải ven sông nhắc tôi nhớ đến những số phận hồng nhan "hoa cải đắng quên lòng mình đang đắng, trổ hoa vàng dọc suối để ong bay". Bắt gặp đâu đó bông hoa chanh, tôi lại nhớ đến chị gái nhà bên không có tiền nhặt hoa chanh đun lên giả làm nước hoa để đến gặp người yêu... Và thế, nếu những loài hoa trồng trong vườn kính là lời nói, thì những bông hoa dại ven đường chính là tâm tưởng, là trái tim, ẩn dấu dịu dàng thầm lặng mà mãnh liệt, thẳm sâu đầy bí ẩn...

Lên năm, sáu tuổi tôi là một đứa trẻ rất ham học hỏi. Tôi tò mò về mọi thứ và luôn muốn có lời giải đáp cho câu hỏi "Tại sao". Nhà nghèo không có tiền để mua sách. Nhưng may mắn thay tôi lại là con của mẹ. Mẹ đã mở ra trước mắt tôi cuốn sách cuộc sống, và tôi đã tròn xoe mắt đọc cuốn sách ấy, cây cỏ hoa lá, mây trời hay dòng sông đều là những chữ lung linh...

Ngước mắt lên trời cao, thằng bé con là tôi lúc ấy được mẹ chỉ cho thấy mỗi đám mây đều mang một hình thù lý thú, mỗi ngọn gió lại đùa riêng với một ngọn phi lao, mỗi chú chim lại có những bạn bè riêng để cùng bay về phương Bắc... Cúi nhìn xuống cỏ tôi gặp được rất nhiều hoa dại, những loài hoa có tên hoặc không tên, bông nào cũng nhỏ xíu và đẹp lạ kỳ. Trên đường từ đồng ruộng về nhà, mẹ tôi chỉ xuống vệ đê và kể về bông hoa nhọ nồi xấu xí nhưng có thể chữa bệnh. Đến bờ sông, mẹ tôi hát "Bèo dạt mây trời" và tôi đã thấy thương những bông lục bình không bao giờ được dừng lại... Còn nhiều, còn nhiều nữa những loài hoa không được chăm sóc trong vườn, không được âu yếm mang về cắm trong nhà nhưng lại điểm những nốt mộng mơ để thế giới tuổi nhỏ của tôi sinh động rực rỡ.

Hoa tím Tình yêu

Hồi còn nhỏ mỗi khi chơi trò cô dâu chú rể, tôi chỉ thích chọn Liên làm cô dâu. Nhưng vì nhà Liên nghèo không có quần áo đẹp nên lũ bạn không bao giờ bầu Liên là cô dâu cả. Chúng tôi thường lấy hoa găng tím xâu chuỗi làm vòng hoa đội lên đầu, quả găng xâu thành ngọc đeo cổ cho cô dâu. Tôi làm chú rể cũng được một chùm hoà găng để cài áo. Hoa găng tím ngát, từng bông từng bông bé xinh xinh như những chiếc cúc áo, có một mùi thơm hăng hắc rất đáng yêu. Tôi vẫn thường băn khoăn tự hỏi, tại sao cây găng thật cứng, lá găng cũng không mềm mại, thế mà lại nở ra những chùm hoa nhỏ xíu như thế mịn màng như thế. Hoa găng phải nhìn gần mới đẹp, năm hoặc sáu cánh rất đều nhau. Hoa găng đó là đồ chơi, là quà vặt, là thế giới thần tiên của trẻ nhỏ. Khi ngắt cuống hoa đi, đưa lên miệng sẽ được một giọt mật hoa, ngọt và thơm. Chơi trốn tìm, nấp vào bụi hoa găng, thấy bao quanh mình là những con mắt đang mở tròn xoe, tím biếc và thơm ngào ngạt. Rất có thể bên ngoài trò chơi vẫn tiếp diễn, còn người đi trốn thì đã lăn ra ngủ khì mất, giấc mơ ngào ngạt mùi hương. Vừa kịp lớn lên, tôi nhận ra mình yêu Liên. Em bảo: "gia đình em anh biết rồi đấy...Em như một bông hoa găng, không thể tách khỏi chùm được. Nếu anh chọn em anh sẽ phải yêu cả chùm hoa ấy..." Tôi đã cười em mơ mộng và gật đầu chấp nhận. Rồi một lần chúng tôi giận nhau, tôi không thèm làm lành, nhưng em không hề níu kéo, hay ân cần với tôi như trước. Lá thư cho tôi em viết "Sao không một lần anh nghĩ cho em?" Chỉ một câu hỏi thiết tha ấy mà tôi hiểu tất cả. Tôi đã yêu người con cả của một người mẹ ốm đau. Tôi đã yêu người chị cả của bốn đứa em. Tôi đã yêu người con gái vừa đi học vừa chăm sóc mẹ và kiếm tiền nuôi gia đình... Tôi yêu nhưng không hề thấu hiểu, lúc nào cũng chỉ đòi hỏi, yêu cầu và giận dỗi. Tôi đã yêu một bông hoa găng tím, nhưng không đủ cam đảm nhận về mình cả chùm hoa. Em đã đến và đã bước ra khỏi đời tôi như thế, chỉ để nói với tôi một điều. Về Tình yêu.

Mảnh vườn của mẹ

Đó là năm đầu tiên tôi học Đại học. Không nhớ vì lý do gì một ngày kia tôi đột nhiên nhận ra rằng, tôi đã nhận từ cuộc đời quá nhiều, nhất là từ mẹ tôi. Từ khi sinh ra đời cho đến thời điểm đó, năm 19 tuổi tôi chỉ nhận và nhận mà chưa cho lại Người một chút gì. Trong điều kiện của mình lúc đó tôi quyết tâm bằng mọi giá phải tự lực tự nuôi sống được chính mình và kiếm tiền đeo đuổi được bốn năm Đại học. Tôi đã sống tự lập được và sống hết sức dè xẻn để có thể mua tặng mẹ những món quà nho nhỏ, tấm khăn manh áo và có khi là đàn gà con để mẹ thả trong sân cho đỡ buồn. Rồi tôi đi làm, càng có điều kiện để bù đắp vật chất cho mẹ. Tôi nghĩ rằng mẹ sẽ rất mừng về điều đó. Thế nhưng trái lại chẳng hiểu sao mẹ có vẻ buồn. Mỗi hè mỗi Tết tôi về mẹ lại hờn dỗi đẩy những món quà ra ôm tôi sụt sùi. Người không còn răn dạy tôi nữa, không còn rầy la tôi mà lại có một vẻ nhẫn nhịn sao đó. Một lần tôi than thở rằng sao sống sung sướng thế mà tôi vẫn thấy mệt mỏi, mẹ tôi rụt rè ướm hỏi tôi rằng tôi có muốn tắm bằng nước lá mùi như hồi còn bé không? Tôi đồng ý và không ngờ mẹ lại vui đến vậy. Buổi trưa mẹ ra mảnh vườn hoa mùi già đang trổ hoa, hái một bó đầy tay rồi lụi cụi nấu nước cho tôi, bước chân đi lại dường như thư thái hơn.

Tôi ngồi ngắm những đoá hoa mùi già màu ghi nhạt, hơi ngả tím ngẫm nghĩ một mình. Bầu bạn với mẹ chỉ có mảnh vườn này, tháng ba hoa cải nở vàng ươm, cuối đông thì hoa mùi thơm nồng ấm. Cả một vạt hoa dày đặc, nhưng không ngời lên một sắc độ rực rỡ nào, trầm trầm, nhạt nhạt. Từng bông hoa mùi nhỏ ly ti, không có cánh tụ lại từng mảng với nhau như sương khói. Chỉ có mùi thơm là không lẫn vào đâu được, thanh nhẹ vướng víu mà ấm lòng. Trên những con đường phố tấp nập hay trên những con đường vắng vẻ xuyên qua những cánh đồng làng mạc cứ khi nào thấy thoáng mùi hương của hoa mùi, tôi lại nhớ đến mảnh vườn nhỏ, những đoá hoa không màu và mẹ...

Tôi ngỏ ý xin mẹ một ít hạt mùi đem về thành phố trồng trong cái chậu con ở ban công. Thế là tôi gặp lại mẹ tôi của ngày xưa. Mẹ ngồi ca cẩm về tật tiêu hoang của tôi về nỗi tôi hay cả nể bị chuốc cho uống nhiều rượu rồi cảm cúm, rối nhức đầu. Tôi hiểu ra bấy lâu mẹ không vui vì bà cảm thấy bà không còn khả năng cho con nữa, mà chỉ nhận của con thôi. Khi tôi tỏ ý thích những đoá hoa mùi mẹ cảm thấy mẹ vẫn có thể cho tôi một cái gì đấy. Hoá ra năm 19 tuổi tôi ý thức được rằng mình phải cho hơn là nhận, thế mà 10 năm sau tôi mới biết được rằng không chỉ cho đi mà tôi phải biết nhận lại. Đó cũng là một cách để đem đến niềm vui cho những người thân yêu. Và bài học này là do những đoá hoa mùi nhỏ bé, loài hoa có đời sống ngắn ngủi và nhan sắc nhạt nhòa, dạy cho tôi.

Sống trong đời sống...

Năm ngoái tôi có dịp lên Đà Lạt. Thành phố đẹp kỳ lạ với cơ man nào là hoa. Dường như trên bức hoạ của mình, thượng đế đã để rơi quá nhiều màu vẽ nơi này. Cho nên thật là dễ hiểu khi tôi cảm thấy ngạc nhiên vì giữa sắc vàng chói chang của hoa dã quỳ, giữa muôn hồng ngàn tía của phong lan, mimôza... tôi bắt gặp màu hồng dịu nhẹ, mơ màng của bông hoa xấu hổ. Hoa dường như bằng lòng với vị trí sát mặt đất, nấp sau rèm lá và bao nhiêu loài cây cỏ khác. Hoa là một nhúm bông màu hồng đậu trên một cành nhỏ xíu như que tăm dài khoảng hai đốt ngón tay. Chỉ thế thôi nhưng nếu khi bạn cúi xuống, chạm khẽ vào những chiếc lá, nhìn chúng rùng mình khẽ co lại để lộ bông hoa hồng thắm xinh tươi, bạn sẽ thấy sung sướng như thể mình vừa khám phá ra điều gì quý giá. Tôi chỉ bông hoa cho M.P.K. một nhiếp ảnh gia lang thang ở Đà Lạt và anh đã bỏ cả mấy ngày sau đó để lăn lê chụp ảnh hoa xấu hổ. Còn tôi thì bỏ cả mấy ngày sau đó để suy luận xem sau mấy chữ cái viết tắt thì tên thật của anh là gì. Anh cười "Tôi sống không phải để đời sống biết tên tôi...". Và đột nhiên tôi chợt hiểu. Có nhiều vô cùng những loài hoa dại không tên. Trên bờ rào, ven đường, trong đám cỏ, đâu đâu cũng có những bông hoa nhỏ bé mà có thể chưa ai nhìn thấy bao giờ. Nhưng những bông hoa vẫn nở. Bông hoa xấu hổ không cần ai biết đến để rồi trầm trồ về vẻ đẹp của nó, nó nở như tự thân nó phải sinh ra như vậy và kiêu hãnh vô cùng dưới trời xanh vô tận kia. Nếu bông hoa xâú hổ này nở chỉ với mục đích để tôi nhìn thấy và anh bạn M.P.K. cúi đầu trước nó thì nó đã tàn lụi từ lâu rồi. Bởi nó sẽ không thể biết đến bao giờ mới có một buổi chiều như buổi chiều ấy, khi có một người nhận ra bông hoa màu hồng mọc như mơ hồ dưới những lá cỏ. Kiếp người cũng như cây cỏ, hoa lá, tại sao chúng ta không học chúng, sống những ngày không thù hận, không đố kỵ, không ngờ vực, thậm chí không cần ai phải biết đến tên mình. Tự hát cho mình nghe, sống hết mình như dĩ nhiên phải vậy, và rồi để gió cuốn đi, để gió cuốn đi...